ذبیح الله صفا و فردوسی

ذبیح الله صفا

1290

اهمیت شاهنامه در ادبیات پارسی زیادتر از آن است که در باب آن به بحث و تحقیق حاجت باشد. و این آیت فصاحت و بلاغت و قرآن عجم و آیینه ی تمام نمای معرفت و دانش را که حاوی افکار گوناگون حماسی و عزلی و حکمی و بلندترین و عالی ترین و زیباترین و شیواترین سخنان پارسی است. هر ایرانی صاحب ذوق با سواد، می شناسد.

عین این اهمیت ادبی را نیز شاهنامه از حیث ملیت و قومیت در ایران دارد و آن محفوظ نگاهداشتن حسی نژادی و غرور ملی و احیای مفاخر گذشته است در ایران.

چون شاهنامه را به دقت بخوانیم به قبول این معنا ناگزیریم که: فردوسی نه تنها در حماسه سرایی در ایران که به عقیده ی بسیاری از ناقدان اروپایی در جهان عدیل و نظیری ندارد. بلکه افکار عالی غنایی و حکمی و اندرزهای حکیمانه ی وی و مهارتش در وصف و منظره سازی نیز، او را از جهات دیگر در میان شاعران کم نظیر و گاه بی همال می سازد. بدین طریق باید به تحقیق گفت که فردوسی از لحاظ جامعیت در انواع افکار شعری و مهارت و استادی در بیان آن ها و زیبایی و  متانت الفاظ و سادگی و فصاحت بی مانند کلام و علو مضامین و سمو فکر، بزرگترین شاعر ایران و یکی از شاعران بزرگ چهان است.

(ذبیح الله صفا - حماسه سرایی در ایران )

از نشریه جشنواره توس - 1354 به کوشش ضیاالدین سجادی

درباره تراژدی

که آواره و بدنشان رستم است همه جای جنگست میدان اوی همه جنگ با شیر و نر اژدهاست می و جام و بویا گل و میگسار

که از روز شادیش بهره غم است بیابان و کوهست بستان اوی کجا اژدها از کفش نارهاست نکردست بخشش ورا کردگار.

                     «اندوه رستم در خوان چهارم سفر مازندران»

در لینک های زیر یادداشت هایی درباره ی تراژدی آمده است:

http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%98%D8%AF%DB%8C&SSOReturnPage=Check&Rand=0

http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=29447

http://noorportal.net/PrintArticle.aspx?id=24384

http://www.tahoordanesh.com/page.php?pid=15459

http://saghebfar.ilssw.com/pages.php?id=40&cat=art

http://iranshahr.org/?p=7322

چو بشنید رستم، سرش خیره گشت همی ریخت خون و همی کند موی همی گفت کای کشته بر دست من

جهان پیش چشم اندرش، تیره گشت سرش پر ز خاک و پر از آب روی دلیر و ستوده به هر انجمن

یک کاشی از داستان های شاهنامه

http://www.cais-soas.com/News/2004/May2004/25-05-takht.htm

می بینید یک کاشی به قیمت 5000 تاا 8000 دلار در لندن 2004

داستان بهرام گور رو یک کاشی از دوره ایلخانی ، تخت سلیمان به اندازه 21*28 cm

مرتضی ثاقب فر رفت

دیدگاه مرتضی ثاقب فر در باره کیخسرو ایرج و سیاوش و.... را از اینجا بخوانید

"می‌دانیم که پس از کیخسرو و نیز جهان ازجنبش نمی‌ایستد و پیکار میان نیکی و بدی همچنان جاودانه جریان دارد، لیک هیچ‌گاه رستم راه کیخسرو را برنمی‌گزیند و آنچه برای او ارجمند و ورجاوند است نه تنها هدف بلکه افزون بر آن، گوهر پایداری در برابر دشواریها و پلیدی‌ها و پیکار همیشگی با آنهاست."

یادش گرامی و روانش شاد

خانمهای با شهامت شاهنامه

نگاره زال و رودابه  اثر روحی میربها

"‎‫از موضوعات جالب و مورد توجه در دوران چند زنی polygyny این بود که خانمهای محترم حرمسرا بر خلاف خواسته سالار مردی که در عین اینکه خود دارای چندین زن بود، آنان را از ملاقات با مردهای دیگر محروم می کرد، آقایانی را که بعضا هم غریبه بودند به دلایل مختلف از جمله علاقه به آنها به دور از چشم آقا و بزرگ خانواده و به طور مخفیانه به داخل حرمسرا می آوردند که خوب بالاخره دم این خانمهای با شهامت و با جرات گرم !!! و این نشاندهنده این است همیشه کاملا و صددرصدهم مطیع آقا و بزرگوار خانه نبوده و و البته خوب در صورت لو رفتن با مجازاتهای سنگین هم مواجه می شده اند.
فردوسی در بخش هایی ازشاهنامه به این موضوع اشاره کرده است از جمله آوردن بیژن توسط منیژه دختر افراسیاب به حرمسرای افراسیاب، آوردن زال توسط رودابه به حرمسرای مهراب کابلی و غیره اما از همه آنها جالبتر داستان وجود داشت یک مرد در لباس زنانه در دربار انوشیروان است. "
 

 دکتر پوران زرگر

هزاره های ایرانی

هزاره های ایرانی

در تقویم های جهان اسطوره ای، انسان های اسطوره باور براساس معیارها و درکشان از هستی به تقسیم شب و روز، ماه و سال  و سپس در معیاری وسیع تر تقسیم جهان به دوره های زمانی پرداختند که هزاره ها در تقویم کهن ایرانی از این نمونه است.

«در نامه ی ایرانی بندهش، درباره ی گاهشماری دوازده هزار سالی «هزاره ها» چنین آمده است: (چنین) گوید به دین که سه هزار سال هستی مینوی بود که آفرینش بی اندیشه و بی جنبش و نابسودنی بود (که) هزاره ی خدایی خرچنگ و شیر و خوشه بود که (روی هم) شش هزار سال بود. چون هزاره ی خدایی به ترازو آمد اهریمن در تاخت.»

این دوازده هزار سال معادل دوازده ماه ایرانی هستند. با بررسی بندهش می بینیم که:

      هزاره نخست: بره / فروردین

         هزاره دوم معادل گاو / اردیبهشت

         هزاره سوم دوپیکر / خرداد

این سه هزاره ، هزاره ی مینویی هستند. آن گاه هزاره های خاکی آغاز می شود.

         هزاره چهارم: خرچنگ ـ تیر

         هزاره پنجم: شیر/ مرداد دوره ی کیومرث

         هزاره ششم: خوشه/ شهریور دوره ی هوشنگ

         هزاره ی هفتم: ترازو/ مهر دوره ی جمشید

         هزاره ی هشتم: عقرب / آبان دوره ی ضحاک

         هزاره ی نهم: کمان / آذر دوره ی فریدون

          هزاره ی دهم بز / دی دوره ی زردشت

            هزاره ی یازدهم آبریز / بهمن دوره ی هوشیدر

         هزاره ی دوازدهم ماهی / اسفند دوره ی هوشیدر ماه

برگرفته از: هزاره های ایرانی، و شناخت نوار فصول و شش نامه ی دیگر/ نصرالله هومند.ـ آمل: انتشارات طالب آملی، 1387. صص 29 ـ 33]

سوم دی زادروز فردوسی

عکس از فرشته کاملان

زادروز فردوسی هیچ شمعی فوت نمی شود

..

فردوسی یک نظریه پرداز بود

امروز قرار است در همایش فرهنگسرای فردوسی در مشهد -اگرچه نه در خور بزرگی فردوسی-دکتر نعمت ا... فاضلی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی با موضوع «فردوسی، گذشته، حال و آینده» سخنرانی کند و دکتر محمدحسین پاپلی یزدی از «فردوسی حکیم نظریه پرداز» سخن بگوید که اتفاقاً این موضوع یعنی نظریه پردازی در شاهنامه محور گفت وگوی ما با دکتر پاپلی یزدی در ویژه نامه فردوسی بود که ۲۵ اردیبهشت سال جاری منتشر شد. در آن گفت وگو دکتر پاپلی معتقد بود: «در مطالعه شاهنامه به این نکته رسیدم که فردوسی یک نظریه پرداز است. او یک راوی ساده نیست بلکه اخباری که به او رسیده را با نظریه پردازی همراه کرده است که متأسفانه به این وجه فردوسی توجه نشده است. ما امروز کرسی های نظریه پردازی راه انداخته ایم که به خصوص در حوزه علوم انسانی تقریباً ارجاعات به نظریه های غربی است در حالی که با مطالعه شاهنامه متوجه شدم نظریه های شهری و روستایی و جغرافیایی در آن وجود دارد که یا قبل از فردوسی بوده که از قدمت و سابقه این مسائل حکایت می کند و یا خود فردوسی گفته که ذهن نظریه پرداز او را نشان می دهد.» و دکتر پاپلی به نمونه هایی اشاره کرد و گفت: «بحث بیمه بازنشستگی و یا پرداخت مخارج و هزینه رزمندگان، مجروحان و حتی خانواده درگذشتگان از جمله مباحثی است که در شاهنامه آمده است و جالب این که این اتفاقات تا ۱۰۰ سال پیش حتی در اروپا مطرح نبود و اگر کسی در جنگ ها غنائمی به دست می آورد موفق می شد و گر نه هیچ سودی نمی برد. نکته دیگر بحث خشکسالی و بیمه خشکسالی است که در شاهنامه وجود دارد و شاهان تأکید کرده اند که به خسارت دیدگان خشکسالی از خزانه مبالغی پرداخت شود و حتی مالیات آن ها حذف شود و یا برای چند سال از دادن مالیات معاف شوند. در حدود ۱۲-۱۰ بیت از شاهنامه وظایف ۵ وزارتخانه و سازمان اجتماعی را که امروز ما داریم مشخص کرده است مثل سازمان بازنشستگی، تأمین اجتماعی و بهزیستی.» دکتر پاپلی معتقد است: «تاکنون ۱۲۰ نظریه از شاهنامه استخراج کرده ام که فکر می کنم به ۳۰۰ نظریه برسد. نظریه هایی که حدود ۷۰ مورد آن را الان به غربی ها نسبت می دهند.»

محمدعلی اسلامی ندوشن و فردوسی

 

برگرفته از کتاب نوشته‌های بی‌سرنوشت، ص 54-66

محمد علی اسلامی ندوشن 

(یک ایمیل)

 ............

انسان خوب در شاهنامه چگونه کسی است؟ انسانی است که به زحمت می‌شود گفت که با امروز مناسبت دارد. کما آنکه حتی در آن زمانها هم کسانی که در شاهنامه به خوبی شناخته شده‌اند، جای محکمی در زندگی نیافته‌اند. تقزیبا همه آن ها خیلی زود مرده‌اند و آن تعداد کسانی هم که زندگی کرده‌اند زندگی آنها با کشمکش و رنج همراه بوده است.

به هر حال برای ما که در کار وداع کردن با گذشته هستیم، خالی از فایده نیست که ببینیم گذشتگان نسبت به انسان خوب و انسان بد چه نظری داشته‌اند، زیرا شاهنامه چکیده فرهنگ و فرزانگی ایران پیش از اسلام است و تنها در این کتاب است که ما می‌توانیم به ذخیره‌ای از تجربه‌ها و آمخته های پدران خود در طی نزدیک دو هزار سال دست یابیم.