شاهنامه‌محمد جوکی

شاهنامه‌محمد جوکی

برداشت از اینجا: http://www.facebook.com/persian.paintings

عکس - نگاره - نقاشی -

این شاهنامه منسوب به محمد جوکی پسر شاهرخ شاه تیموری است که با ضعف سلسله تیموری ایران توسط باربر، شاه تیموری هند به شمال این کشور برده شد و تا قرن هجدهم در هندوستان ماند.

اما همزمان با تصرف هند توسط انگلیسی ها این نسخه نفیس توسط یکی از فرماندهان ارتش انگلستان در هند به نام جوزف دویل به انگلستان برده شد و او آن را در سال 1834 به انجمن آسیایی انگلستان هدیه کرد.
این نسخه خطی از شاهنامه فردوسی یکی از کامل ترین شاهنامه های نگارگری شده موجود است و تاکنون به طور کامل در معرض دید عموم قرار نگرفته است. تاریخ این شاهنامه را به سال 1440/844 نسبت می‌دهند و اگر چه اثر نفوذ مکتب شیراز در آن‌ها مشاهده می‌گردد، سبک آن‌را جزو سبک هرات به حساب می‌آورند.
اندازه‌ی این نقاشی‌ها خیلی کوچکتر از نقاشی‌های نسخه‌ی خطی‌ بایسنقر است و رنگ شفاف آن‌ها با مهارت به کار رفته،اما درخشش منظره، شکل آدم‌ها را تحت‌الشعاع قرار داده است.در این‌جا نقاشان به نمایش دنیای‌ طبیعی علاقه‌ی بیش‌تری نشان داده‌اند.به طوری که طبیعت نقش دراماتیک‌ را ایفا می‌کند و بازی پیکرها کاملا تابع آن می‌شوند.تمایلی در نمایش‌ مهارت به چشم می‌خورد و این مسأله در صخره‌ها که اغلب‌ به شکل توده‌های بزرگ اسفنجی هستند و رنگ غیرطبیعی‌ دارند،به خوبی دیده می‌شود.درختان لخت و ابرهای صورتی‌ رنگ با خطوط مارپیچی سفید واضح‌تر هستند.نقاشان آن‌ها می‌دانسته‌اند که چگونه احساس و حالت رمانتیک را به وسیله‌ی‌ تصویر قلعه یا قصری در کنار پرتگاه یا ایجاد خصوصیتی‌ معمارانه در صخره‌ها تشدید نمایند.برآمدگی‌ها و دیواره‌های‌ آن‌ها طوری تنظیم شده تا حالتی همانند یکی آمفی تئاتر برای‌ بازی به وجود آورد.در شاهنامه‌ی سال 1430/834(شاهنامه‌ی‌ بایسنقری)آسمان پرستاره یکنواختی هست که نمود رضایت‌ بخشی دارد.در حالی که در نسخه‌ی شاهنامه‌ی انجمن سلطنتی‌ آسیایی 1440/844(محمد جوکی)ستاره‌ها به صورت خوشه‌ای‌ در بعضی از جاهای آسمان متراکمند.
شکل آدم‌ها به خصوص هنگامی که سوار بر اسب هستند دیگر خشک نیست و در ایستادن یا حرکت هم کمتر یکنواختی‌ به چشم می‌خورد.در بعضی از تابلوها اثری واضح از پیشرفت در امر ترکیب‌بندی پیچیده‌تر دیده می‌شود.بدون شک طراحی‌های‌ این نسخه مثل طراحی‌های کارگاه بایسنقر محکم و مطمئن‌ نیستند.در این نسخه از کتاب شاهنامه از تکرار ضابطه‌های‌ قدیمی چیزی مشاهده نمی‌شود بلکه در آن‌ها جنبش و حرکت‌ جدید به طرف ترکیب‌بندی بازتر نیمه‌ی دوم قرن نهم به خوبی‌ قابل رؤیت است.

MUHAMMAD JUKI’S SHAHNAMAH OF FIRDAUSIby Barbara Brend The Royal Asiatic Society has in its possession one of the greatest treasures of Persian manuscript illustration: The Shahnamah of Firdausi produced for Muhammad Juki in the late 1440s is the finest surviving Persian illustrated manuscript of its day. It includes 31 miniature paintings and fine illumination across its pages. Presented to the RAS in 1834 by Lt. Col. C.J. Doyle, it had previously been in the Mughal Imperial Library - a page bears the seals of the emperors Babur, Humayun, Jahangir, Shah Jahan and Awrangzib; and there is an autograph note by Shah Jahan. This is first time that the illustrations have been published together in colour. Written by Barbara Brend, with a chapter on the notes and seals by A.H. Morton, the illustrations are supported by explanatory text and discussion of the narrative. Chapters include: the Shahnamah and the early tradition of illustration; the Timurids and their patronage; the intentions and achievements; the Shahnamah of Muhammad Juki in the Mughal world. Beautifully produced, it contains more than 100 colour illustrations.The Royal Asiatic Society is delighted that the book has been awarded the Saidi-Sirjani Prize by the International Society for Iranian Studies, in partnership with the Iran Heritage Foundation.http://sites.asiasociety.org/bookofkings